Twee Dylan-fans

Het was half elf 's avonds. De trein voerde mij de nacht in, op weg naar huis na een concert van Bob Dylan. Ik bekeek de setlist van Dylans vorige optreden, twee avonden eerder in Genève. De oude man naast mij, met kort grijs haar en baard, keek mee. 'Hij speelt nu elke avond dezelfde nummers', merkte hij op. Ik knikte.
We raakten aan de praat over het concert. Ik had ervan genoten, hij vond het niet zo best. Het optreden van twee jaar terug in Ahoy viel hem ook al tegen.
'Toch blijft u gaan', zei ik.
'Ja, het kan zo de laatste keer zijn. Dylan en ik zijn beide in de zeventig.'
Hij was een fan van het eerste uur. Vooral Dylans oude werk bekoorde hem. 'Als ik Blonde on Blonde opzet, zie ik weer de beelden van vroeger.' En hij noemde nog een reeks favoriete albums uit de jaren zestig en zeventig.
Ik vertelde hem over wanneer bij mij de vonk van Dylan oversloeg: maart 1998, toen ik de clip van 'Not Dark Yet' op tv zag. 'Not Dark Yet', een song van het veelgeprezen album Time Out of Mind. 'Een van de weinig goede nummers op die plaat', aldus de oude fan.
Ik was het niet met hem eens. Ook niet over bijvoorbeeld Love & Theft (2001) en Tempest (2012). Naar mijn mening meesterwerken, maar volgens de oude man bij lange na niet. De enige recente release die hem aansprak was Another Self Portrait, maar ja, die bevat opnames uit de periode 1969-1971.
Ondanks onze meningsverschillen voelde ik toch een soort verwantschap met de oude man. We zaten als fans van Bob Dylan naast elkaar, alleen was de Dylan van nu voor hem niet veel meer dan een herinnering. Een herinnering aan vroeger.
Op Utrecht CS namen we afscheid. Ik nam de trein richting Veenendaal-De Klomp, hij moest naar Tiel. Bij thuiskomst ging hij vast Blonde on Blonde draaien. Om zo de beelden van vroeger weer op te halen. 

Wilko Johnson omarmt het heden

Voor zanger-gitarist Wilko Johnson eindigde 2012 met heel slecht nieuws. Hij kreeg te horen dat hij aan alvleesklierkanker lijdt en nog maar kort te leven heeft. Zijn reactie op dit nieuws verbaasde hem. 'Ik voelde me opgetogen.' En dat voor iemand die zijn hele leven last had van depressies. Maar het positieve gevoel ging niet weg.

Wilko Johnson (foto Will Ireland/Getty Images)

'Het is alsof ik het vermogen heb gekregen om te leven in het moment, zonder te tobben over rekeningen of wat dan ook. Ik heb me nog nooit zo levend gevoeld. Ik omarm het heden.'

En dat blijkt. Johnson, die ooit furore maakte in de band Dr. Feelgood, treedt nog regelmatig op. En hij geniet van dingen die voor velen vanzelfsprekend zijn, zoals bomen, vogels, of zitten in de pub. 'Als ik mensen zie lopen op straat, denk ik: Jullie weten niet wat het is om te leven. En ik denk dat ze het niet zullen weten tot de dokter hun vraagt te gaan zitten en het gevreesde nieuws vertelt.'

(bronnen: Uncut, The Independent)  

Dry Land

Afgelopen week Western Skies van Roddy Frame weer gedraaid. Western Skies (2006) is  de derde solo-cd van de voormalige frontman van Aztec Camera. Jammer dat Frame in ons land nooit heel succesvol is geweest. Aan zijn liedjes ligt het niet. Ook op Western Skies is het niveau hoog.
'Dry Land' bijvoorbeeld raakt me keer op keer. Frame alleen met zijn gitaar: I'm travelling on dry land, my feet are on the floor/ It's hard to understand the course I sailed before. Hij maakt een dorre periode door. Zijn mistroostig hart rebelleert, de wereld om hem heen komt verwarrend over. Frame ziet het aan, voelt zich een spion en vraagt zich af: And does the sea miss me?
Maar de zee is ver weg en de straten bieden geen troost. The city streets reflect the hard lines of my mind. Er is verstrooiing alom, kranten staan vol met seks en schandalen. More sin than mortals can handle. Voor hem hoeft het niet. I'm not in lust, herhaalt hij.
Vervolgens zingt Frame van zijn schatkist aan herinneringen. Foto's van vroeger doen hem denken aan betere tijden. Brengen ze hem op het spoor van zijn hart? Zijn oog valt op een foto van zijn band in een bar. De band kijkt wat verveeld. Maar de bar was amazing, weet Frame nog. Ze konden kiezen uit two types of chocolate and raisins. Als het leven weer zo goed kon smaken, dan zou ik nooit meer klagen, zweert de zanger.

Boeiende pianodemo's van The Waterboys

Een van mijn favoriete cd's van de laatste jaren is In a Special Place van The Waterboys. Misschien een opmerkelijke keuze, want het is een cd vol oude demo's. Hieronder mijn recensie (uit 2011) van dit album.

This Is the Sea van The Waterboys (uit 1985) behoort tot de beste pop/rockalbums aller tijden. Met rijkelijk geïnstrumenteerde songs vol verwijzingen naar natuur en spiritualiteit vestigde de groep van bandleider Mike Scott duidelijk zijn naam. De pers kwalificeerde de songs als big music en single 'The Whole of the Moon' werd een hit in meerdere landen.

Benieuwd naar het ontstaan van dit succesvolle album? Welnu, onlangs verscheen In a Special Place, een collectie vol demo's die aan de basis lagen van This Is the Sea. De demo's werden begin voorjaar 1985 in een tot studio omgebouwde schuur opgenomen. Je hoort alleen Mike Scott, die met gepassioneerde zang en stevig pianospel zijn songs voordraagt. Tussen de liedjes door bladert hij in zijn tekstboek.

Scott speelt en zingt onder meer 'Don't Bang the Drum' (de cd-titel is een zinsnede uit dit lied), 'Be My Enemy', 'The Pan Within' en natuurlijk 'The Whole of the Moon'. Al deze songs verschenen later - in uitgebreide vorm - op This Is the Sea. Interessant om nu deze prille, kale beginversies te horen.

Op In a Special Place staan ook songs die This Is the Sea niet haalden, maar desondanks zeer de moeite waard zijn, zoals 'Winter in the Blood', 'The Day I Ran out of People' en 'Paris in the Rain'. Scott had deze songs nog niet genoeg uitgewerkt, vond hij. Dat het grimmige 'Custer's Blues' niet op This Is the Sea terecht kwam, snapt hij echter niet: 'Een onbegrijpelijke beslissing van mij.'

In a Special Place bestaat trouwens niet alleen uit pianodemo's. Aan het slot van de cd vinden we een uitgebreide demo van 'Old England' en een remix van 'Trumpets' (beide bekend van This Is the Sea). Misschien wat raar om de cd zo te besluiten, maar Scott wil hiermee aantonen hoe de muziek zich kan ontwikkelen vanuit haar 'pure oorsprong'. Een boeiend gegeven en - naast de schoonheid van de songs - een extra aansporing om In a Special Place aan te schaffen.

The Waterboys, In a Special Place, EMI Records

The Wedding Party

Lang leve de tweedehands boekwinkeltjes. Ze maken me soms heel vrolijk. Onlangs nog, toen ik de verhalenbundel The Wedding Party van de Britse schrijver H.E. Bates bestelde. Een bundel die ik jaren terug – in 1994 - had gelezen. Destijds leende ik het van de bibliotheek. Waarom ik uitgerekend dit boek leende, is een verhaal apart.
In de zomer van '94 zag ik met veel plezier Four Weddings and a Funeral in de bioscoop. In de bieb trok een boek met wedding in de titel dan ook extra mijn aandacht. Ik leende het en las thuis de fraaie verhalen over de meest uiteenlopende personen.
Een tijdje terug dacht ik opeens weer aan The Wedding Party: zou het nog in de bieb liggen? Helaas, het was er niet meer. Ik gaf de moed niet op en keek op www.boekwinkeltjes.nl. En jawel, er waren zowaar enkele winkeltjes die het (tweedehands) verkochten. Gauw bestelde ik een exemplaar bij een van hen; na enkele dagen lag het in de bus.
En nu beleef ik na jaren opnieuw de lotgevallen van alle personages in The Wedding Party. Zo is er de verbitterde zus van de bruid in het titelverhaal en de verwarde man in ‘The Primrose Place’, die een diep verlies met zich meedraagt.
Niet dat The Wedding Party vol staat met droevigheid. Sommige verhalen zijn juist heel luchtig, zoals ‘Early One Morning’. Hierin ziet een echtpaar ’s ochtends vroeg een man in hun tuin die zijn parkiet probeert te vangen. En in het tragi-komische ‘The Sun of December' krijgt een oudere man geregeld bezoek van een vermoeiende, snobistische vrouw. De ik-persoon ziet het gelaten aan.
Variatie genoeg dus in The Wedding Party. In ieder verhaal doet de schrijver je belanden in een wereld die dan weer melancholiek, dan weer komisch is. Als het leven zelf. De omslag vermeldt het al: Each one is a slice of life – your life.

Het Winterpaleis

Het Winterpaleis van John Boyne is een van de mooiste boeken die ik de laatste jaren las. Het is een historische roman, waarin de liefde tussen twee personen in ballingschap een grote rol speelt.

Hoofdpersoon is de tachtigjarige Georgy Jachmenev, die met zijn vrouw Zoya in Engeland woont. Beiden kijken terug op een bewogen leven. Zo was Georgy ooit werkzaam aan het hof van de tsaar in Sint Petersburg, maar na diens val moest Georgy vluchten. Met Zoya, ook een balling, belandt hij uiteindelijk in Engeland. Als Zoya jaren later ernstig ziek wordt, besluit het paar een laatste reis te maken naar Rusland, het vaderland dat hun mooie èn nare herinneringen schonk.
Fascinerend aan Het Winterpaleis is de vertelkunst van de schrijver. Het boek begint in 1981; vervolgens speelt het tweede hoofdstuk zich af aan het begin van de vorige eeuw. Zo wisselt Boyne per hoofdstuk van tijdperk, maar is er wel een lijn die steeds verder terugvoert naar de noodlottige gebeurtenissen ten tijde van de Russische Revolutie. En naar de verrassende ontknoping van deze meesterlijk geschreven roman.

Dylan voor een euro

Morgen, vrijdag 24 mei, wordt Bob Dylan 72 jaar. Ter gelegenheid hiervan mijn stukje over Under the Red Sky, dat ik twee jaar terug al elders publiceerde.

Pas was ik in de bieb. Gauw even gekeken tussen de afgeschreven cd's, te koop voor een euro per stuk. Zowaar stond Bob Dylan ertussen: Under the Red Sky.
Natuurlijk mooi meegenomen, Dylan voor een euro. Nou had ik Under the Red Sky al, maar een extra exemplaar – voor in de auto - is altijd handig.
Toch gaf het me een dubbel gevoel. Waarom schrijft de bieb een cd van zo'n legendarische artiest af? En dat terwijl het cd-boekje er nog goed uitziet, evenals het schijfje zelf. Duidelijk een scheve prijs-kwaliteitsverhouding, want wat te denken van de muziek zelf?
Toegegeven, Under the Red Sky behoort niet tot Dylans beste albums, maar biedt genoeg luisterplezier. Ook speelt er een keur aan beroemdheden mee op de plaat, zoals George Harrison, Elton John en Stevie Ray Vaughan. Best bijzonder dus.

Het album begint speels met 'Wiggle Wiggle' en de titelsong. Beide songs hebben wat weg van kinderliedjes. De cd is opgedragen aan Gabby Goo Goo, de bijnaam van Dylans toen vierjarige dochter. Schreef hij bijvoorbeeld 'Wiggle Wiggle' speciaal voor haar? Zou kunnen. In elk geval is 'Wiggle Wiggle' een uitnodiging om het kind in jezelf niet te vergeten: Wiggle, wiggle, wiggle, you got nothing to lose.
De derde song, 'Unbelievable', is ook een hoogtepunt. Met een heerlijk vinnige regel: They said it was the land of milk and honey/ Now they say it's the land of money. Ook 'Born in Time' is mooi, al hoor ik liever de versie die Dylan een jaar eerder met producer Daniel Lanois opnam.
In 'TV Talkin' Song' houdt een spreker een boeiend pleidooi tegen de macht van de televisie. Blijft actueel in deze tijd van sensatiezucht en plat vermaak op de beeldbuis. Sometimes you gotta do like Elvis did and shoot the damn thing out.
'10,000 Men' en '2x2' boeien mij minder, maar met 'God Knows' is mijn aandacht weer helemaal terug. Wat wil je, met een tekst als deze: God knows the secrets of your heart/ He'll tell them to you when you're asleep.
'Handy Dandy' doet me gelijk denken aan 'Like a Rolling Stone'. Ook hier dat heerlijke orgeltje van Al Kooper. 'Handy Dandy' is een intrigerend portret. Wie is deze handy dandy? Controversy surrounds him/ He been around the world and back again. Vast en zeker een beroemdheid. En een man vol vreugde en verdriet. Handy Dandy, he got a basket of flowers and a bag full of sorrow.
Afsluiter 'Cat's in the Well' geeft een vrolijk, uptempo einde aan Under the Red Sky. Al met al valt er veel te genieten op dit album en dat voor slechts een euro. Maar dat dubbele gevoel blijf ik nog wel even houden, want Dylan voor een euro? Dat kan eigenlijk niet.

Nostalgie

Een stem die in de velden klonk,
een stem zo kalm en vreugdevol,
die in de poel van mijn gedachten zonk.

Ik snoei wat takken van een boom,
gevormd door jaren van een droom,
om die een plek te geven in mijn ziel.

Het geluid van golven in een poel met water
en ik verdrink weer in mijn nostalgie.

(vertaling van 'Nostalgia', David Sylvian)

Een land

Een land zo weids en ver van hier,
auto's staan langs de rivier.
Boven elke schoorsteentop
een land waarin de bus niet stopt.

Een land waarnaar geen kaart verwijst,
een bruidspaar in een fotolijst,
daar waar de piano staat
en droefheid uit je ogen gaat.

Dans voorbij de werkelijkheid
en we zien hoe ver ons uitzicht reikt.

Een land zo ongerept en vrij,
een land dat wacht op jou en mij.
Zie de sneeuw, waar paarden gaan
en kinderen verwonderd staan.

Dans voorbij de werkelijkheid
en we zien hoe ver ons uitzicht reikt.

Een land zo ongerept en vrij,
een land dat wacht op jou en mij.

(vertaling van 'My True Country', Paul Buchanan)

In mijn vertaling heb ik mijzelf wat vrij gelaten. Zo heb ik veel nagedacht over de titel. Een letterlijke vertaling als 'Mijn echte land' vind ik niet mooi. En 'Mijn ware land' klinkt teveel als 'warenland', wat ik associeer met een groot warenhuis.
'Mijn land' dan? Nee, dat komt me te chauvinistisch over. Is ook niet de bedoeling. Blijft over: 'Een land'. Dat bevalt me wel, een wat dromerige titel. Past wel bij deze song. Luister maar.

Shooting Star

In Mind Out of Time - Performing Artist 1986-1990 and Beyond schrijft Paul Williams over het ontstaan van ‘Shooting Star’, het fraaie slotnummer van het Bob Dylan-album Oh Mercy (uit 1989). Volgens Williams probeerde Dylan zonder succes een song te maken over prairies, vlaktes en verwondering. Toen besefte hij opeens dat een ‘shooting star’ (vallende ster) een symbool is van eindigheid en dus verlies. En zo herscheef Dylan de song, denkend aan zijn ex-vrouw. Vooral dit maakt het zo'n krachtige song, aldus Williams.
Luisterend naar ‘Shooting Star’ zie ik Dylan in gepeins verzonken. Vannacht zag hij een vallende ster. En hij dacht aan haar. Ze was hard op zoek naar een andere wereld, een wereld die hij nooit kende. Wellicht een wereld waarin ze niet meer ‘de vrouw van’ was? Is het haar gelukt, vroeg hij zich altijd af.
En hoe zat het met hem? Was hij nog steeds dezelfde? Is hij ooit degene geworden die zij wilde? Misschien gaf ze hem wel een teken. Misschien ging hij over een grens; een grens die alleen zij kon zien.
Nu ligt die tijd achter hen. Ze zijn niet meer samen, de ster is voorbij geschoten. Apocalyptische beelden gaan door zijn hoofd: de laatste brandweerwagen uit de hel rijdt langs, terwijl alle goede mensen bidden. Het is de laatste verzoeking, de laatste rekening wordt vereffend, het kan de laatste keer zijn dat je de Bergrede hoort. De laatste radio staat aan.
Ja, ondanks alles is er morgen weer een dag. Maar is het dan niet te laat om haar die dingen te zeggen, de dingen die ze wilde horen? Eenzaam staart hij naar de donkere hemel. Doet hij nog een wens? Wie weet. Zijn mondharmonica klinkt nog even in de nacht.

Helaas vond ik het origineel niet op YouTube (heeft ongetwijfeld met copyrights te maken). Maar ik vond wel deze niet onaardige coverversie.

De grote schilder

Steek de kaars aan, zeg liever niets.
Doe het raam maar open,
laat wat lucht naar binnen.
Ik ben op de vlucht voor het nieuws op tv:
men heeft niets geleerd door de eeuwen heen.

Ik neem een borrel, ben eraan toe.
Ik val in slaap en droom.
Een mooi klein meisje in een paarse jurk,
een lach in haar ogen die kan genezen.
Ze schilderde de wereld paarsroze
met een grote, brede glimlach.

Ik vroeg: 'Meisje, hoe kom je aan die lach,
die lach in je ogen die kan genezen?'
Ze zei: 'De grote schilder in de lucht
schildert de ogen van ons allemaal.'

(naar 'Big Painter', Bill Fay)

The Big Silence

Het is de Maand van de Spiritualiteit. Officieel loopt deze van 12 tot en met 26 januari, met als thema stilte. Voor mijn gevoel was die start al eerder: de eerste dagen van het jaar herhaalde de RKK de Britse serie The Big Silence. Hierin brachten vijf drukbezette mensen acht dagen door in absolute stilte. Daarna moesten ze de stilte zien te integreren in hun dagelijks leven.

Het was allesbehalve eenvoudig: de stilte confronteerde de deelnemers met de realiteit van hun leven. Nare ervaringen kwamen naar boven en de aangeboden begeleiding bleek hard nodig. Maar uiteindelijk plukten allen wel de vruchten van de stilte. Het deed me denken aan wat pastor Jurjen Beumer eens schreef: 'De stilte maakt onrustig, ze reinigt en ze loutert.'
Het mooie van The Big Silence is dat de serie je aan het denken zet. Heeft stilte een plek in mijn eigen leven? Te weinig, denk ik. Dagen gaan soms voorbij in een sfeer van 'ik moet nog dit' en 'ik moet nog dat'. Dan zijn stiltemomenten schaars en eerder luxe dan noodzaak. En dat voelt niet goed. Ik ga dan ook dagelijks minstens twintig minuten in stilte doorbrengen. En dat wil ik volhouden (met vallen en opstaan). Ook ná deze Maand van de Spiritualiteit.